دیالیزچیست ؟

کلیه ها در بدن وظیفه جداسازی مواد زائد خون را برعهده دارند زمانی که این عضو به درستی کار نکند می‌توان با فرآیندی به نام دیالیز مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جدا کرد. سطح مواد زائد معمولا کم کم در بدن افزایش پیدا می‌یابد. پزشکان مواد شیمیایی مختلفی را در خون اندازه گیری می‌کنند تا ببینند چه زمان دیالیز برای بیمار لازم است. دو مورد از مهمترین موادی که برای این کار اندازه گیری می‌شود، کراتین و نیتروژن اوره خون است. وقتی مقدار این دو ماده در خون افزایش می‌یابد، نشان دهنده این است که توانایی کلیه ها برای تصفیه مواد زائد کاهش یافته است.

بطور کلی می‌توان گفت پنج نوع دیالیز وجود دارد :

•    همودیالیز
•    دیالیز صفاقی
•    هموفیلتراسیون
•    همو دی فیتراسیون
•    دیالیز روده

انتخاب هر کدام از این روش ها به عواملی مانند وضیعت بیمار، در دسترس بودن روش ها و هزینه آن بستگی دارد.
همودیالیز از دستگاه دیالیز و نوع خاصی از فیلتر برای از بین بردن مواد زائد و مایعات اضافی از خون استفاده می‌کند. در حین همودیالیز، خون از بدن بیمار به وسیله لوله های استریلی به دستگاه دیالیز منتقل می‌شود.

دستگاه دیالیز چیست

دستگاه دیالیز یکی از ابزارهای موجود برای تصفیه خون است که در بیماران کلیوی استفاده می‌شود. ساختار این دستگاه به طوری طراحی شده است که امکان دریافت خون کثیف، تزریق خون تمیز به درون رگ ها و رعایت سلامت بیمار را فراهم می‌کند.

انواع دستگاه دیالیز

دستگاه های دیالیز دو نوع اصلی دارند. نوع درمانگاهی، که ماشین های کابینتی هستند و توسط تکنسین های کارآزموده راه اندازی می‌شوند و نوع خانگی که کوچکترند و گاهی هم قابل حمل هستند.

نحوه انجام دیالیز با دستگاه دیالیز

ابتدا پزشک با ایجاد یک شکاف بر روی دست، یک سیاهرگ و یک سرخرگ را به هم وصل می‌کند که به این ساختار ایجاد شده فیسول می‌گویند. در مرحله بعد یک سوزن به پشت سیاهرگ و یک سوزن به پشت سرخرگ در نزدیکی فیستول وصل می‌شود .این سرنگ ها به لوله هایی که به طرف دستگاه دیالیز می‌روند، متصل هستند. از یکی از این لوله ها خون به طرف فیلتر یا دیالیزور حرکت می‌کند. وظیفه مکش و گردش خون درون دستگاه دیالیز بر عهده پمپ دستگاه است. در مسیر رسیدن خون به محفظه فیلتر پمپی وجود دارد که به خون هپارین تزریق می‌کند. هپارین از لخته شدن خون درون لوله های دستگاه جلوگیری می‌کند. با ورود خون به فیلتر، دیالیز خون انجام می‌گیرد .محفظه فیلتر به دو لوله دیگر متصل است .یکی از این لوله ها اسید دیالیز تازه به درون محفطه می‌آورد و لوله دیگر اسید دارای مواد مضر خون را ازآن خارج می‌کند .یکی از محفظه های موجود در پایین دستگاه دیالیز برای پرشدن از مواد مضر است و دیگری اسید تازه دستگاه دیالیز را به دستگاه تزریق می‌کند. محفظه دیالیزور مانند کلیه انسان عمل می‌کند. خون پس از تصفیه شدن به سمت بدن حرکت می‌کند. در مسیر رسیدن به دست، فشار آن تنظیم می‌شود. خون تمیز توسط سرنگ دیگر وارد دست می‌شود.

اجزای دستگاه دیالیز (نمای جلو)

1.    ترمز
2.    محل اتصال اسید دیالیز
3.    ماژول گردش خون خاری
4.    جداکننده لوله های مخالف دیالیز
5.    دستبد فشارخون
6.    پایه IV
7.    شاخص وضیعت
8.    نمایشگر

اجزای دستگاه دیالیز(نمای پشت)

1.    صافی
2.    زه کشی
3.    رابط ضدعفونی کننده
4.    رابط آب
5.    گزینه CDS
6.    لوله ورودی دیالیز
7.    لوله خروجی دیالیز
8.    لوله خرطومی
9.    فیلتر DIASAFE
10.    قلاب اتصال کننده خطوط دیالیز
11.    سنجش نمونه برداری
12.    پریز اتصال برق
13.    نمایشگر

وظایف اجزای دستگاه دیالیز

دیالیز کننده : دیالیز کننده یک محفظه بزرگ شامل هزاران فیبر کوچک است که خون بیمار از درون آن عبور می‌کند. دیالیزکننده قسمت اصلی دستگاه دیالیز است که تصفیه درون آن انجام می‌شود.

دستگاه پمپ خون و لوله دیالیز : پمپ خون به آسانی خون را از بدن به وسیله لوله های بخصوص به درون دستگاه دیالیز منتقل می‌کند.

نمایشگر فشار: 1- نمایشگر فشار سرخرگی : مشخص کردن فشار بین خون در دسترس و پمپ خون
2-نمایشگر فشار سیاهرگی : معمولا فشار مثبت را اندازه گیری می‌کند. اگر فشار سرخرگی کاهش یابد ،احتمالا به دلیل قطع اتصال یا کم شدن جریان خون در چرخه است.

سرنگ : سرنگ شامل دارویی به نام هپارین است که از لخته شدن خون در لوله ها جلوگیری می‌کند.

سنسورها : دستگاه های دیالیز برای اندازه گیری پارامترهای مختلف نیازمند انواع مختلفی از سنسورها هستند .فشار دیالیز ،درجه حرارت ،سرعت موتور، فشار خون در نقاط مختلف مدار، اشباع O2، شیب فشار غشا و هوا در مقادیر مناسب در طی دیالیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

اخطاردهنده ها : وظیفه آن محافظت از بیمار در برابر هرگونه خطایی است. مواردی که توسط اخطار دهنده ها کنترل می‌شود شامل:
•    دما
•    جریان خون
•    فشارخون بیمار
•    فشارخون موجود در دستگاه دیالیز
•    مخلوط دیالیز

رابط داده ها : داده های فرآیند همودیالیز برای هر بیمار، در دستگاه ذخیره شده و از راه های مختلفی قابل دسترس است. دستگاه دیالیز می‌تواند شامل اترنت، USB   و انواع مختلفی از رابط های متوالی برای سیستم های اطلاعاتی بیمارستان باشد. رابط های بی سیم مثل وای فای ممکن است برای اتصال مستقیم به شبکه های بی سیم بیمارستان استفاده شود. مجراهایی برای کارت های حاوی اطلاعات نیز در طرح های مختلف موجود است.

مشخص کننده کمبود هوا : آشکار ساز در خط سرخرگ خونی حرکت کرده و از آمبولاسیون هوا جلوگیری می‌کند.

سوپاپ ها : چندین سوپاپ با عملکردهای الکترونیکی مختلف، برای ترکیب نسبت های متغیر مورد نیاز است. سوپاپ های باز یا بسته ساده که به وسیله سیم پیچی هدایت می‌شوند ،کاربردهای مختلفی دارند. از‌ آنها به منظور دقت در جایگاه های مختلف سوپاپ هاکه به وسیله موتورهای پله ای کنترل می‌شود، استفاده می‌شود.

شیرها : در دستگاه دیالیز شیرهای مختلفی با عملکردهای الکترونیکی برای ورود نسبت معینی از سیال (خون)مورد نیاز است. این شیرها معمولا توسط عملگرهای سلونوئیدی قطع و وصل می‌شوند.

حمل و نقل دستگاه دیالیز

داخل ساختمان

اهرم ترمز را بلند کنید.
دستگاه دیالیز را می‌توان کج کرد، چرخاند یا به هر جهتی هل داد .
هنگام عبور از برآمدگی های کوچک مانند درب ورودی آسانسور دستگاه دیالیز را آهسته از روی برآمدگی بلغزانید تا از سقوط یا آسیب دیدگی دستگاه جلوگیری شود.
هنگام عبور از پله ها : حداقل دو نفر برای این کار مورد نیاز است .
ابتدا ترمز را قفل کنید، سپس دستگاه را کج کرده و بلند کنید سپس آن را انتقال دهید.

خارج از ساختمان

هرگز دستگاه دیالیز را بر روی سطوح ناصاف هل ندهید. همیشه آن را بلند کنید.
هنگام انتقال دستگاه دیالیز به داخل وسیله نقلیه، آن را عمودی یا افقی قرار دهید و آن را با پوشش مناسب از ضربات احتمالی محافظت نمائید .
هنگام انتقال دستگاه دیالیز به خارج از بخش یا ساختمان برای مدت طولانی، دمای مناسب جهت نگهداری باید در نظر گرفته شود. در صورتی که لازم باشد ماشین را ضدیخ پرکنید.

نگهداری دستگاه دیالیز

دستگاه دیالیز را باید به طور عمودی در یک اتاق دارای تهویه مناسب و حداقل تغییر دمایی نگهداری کرد.

سرویس باتری های داخلی :

پس از تحویل دستگاه، باتری باید به ترتیب زیر شارژ گردند :
•    دستگاه را به وسیله کابل برق به شبکه متصل نمائید .
•    دستگاه را به مدت 10 ساعت روشن بگذارید .
•    در تمام مدتی که از دستگاه استفاده نمی‌شود این کار بایستی هر شش ماه یکبار تکرار شود.

خرابی های عمده دستگاه دیالیز

•    دستگاه روشن نمی‌شود.
•   اشکال سنسور
•    شیر برقی های دستگاه مشکل دارد
•    اشکال برد الکترونیکی
•    سرعت موتورهای دستگاه قابل کنترل نیست.

•    خرابی فیلتر و صافی ها